Cezai şart nedir? Taraflar arasında borçlu olanın borcunu yerine getirmeme durumunda alacaklının kendini garantiye almak için yaptığı sözleşme kaydına denilmektedir. Oluşturulan bu kayıt sayesinde borçlunun borcunu zamanında ödemesi sağlanmaktadır. Genelde bu uygulama alacaklı tarafın yüksek kazanç sağlaması durumunda tercih edilmektedir.
Cezai şart nedir sorusunun en basit tabiri borçlu kişinin borcunu hiç vermesi ya da ödeme koşullarını yerine getirmeme durumunda alacaklı ile borçlu arasında yapılan sözleşmeye denilmektedir.Taraflar arasında cezai şart yaptırımı belli bir miktar para karşılığında yapılmaktadır. Fakat borçlu şahsa ait manevi değerler bu durumda ücret kapsamına girmemektedir.
Cezai Şart Nasıl Belirlenir?
Alacaklı taraf borcunun zamanında ödenmediğini veya hiçbir şekilde ödemesinin gerçekleşmediğini ispat ettiği durumda TBK genel hükümlerinden yararlanarak hakkını arayabilir. Alacaklı taraf zarara uğramasa dahi bu hak kapsamından yararlanabilir. Cezai şart geciktirilmiş borç veya ödemesi yapılmamış borç kapsamında uygulanmaktadır.
TBK da yer alan maddeye göre borçlu tarafın borcu herhangi bir sebepten ötürü geçersiz sayılmışsa veya aksi ispatlanamamış ve borçlunun sorumlu tutulmadığı bir sebeple borcu ödemesi imkânsız bir hal almışsa cezanın yaptırımı uygulanamaz. Maddeye göre cezai şartın uygulanması asıl borcun geçerlilik şartlarına bağlı olmaktadır. Yani burada yer alan borç cezai şartın geçerliliği dışındadır.
Cezai Şart Ödenmezse Ne Olur?
Cezai şart borçlunun borcunu ileri tarihte veya hiçbir şekilde ödemesini gerçekleştirmediği durumda önceden belirlenmiş sözleşme kapsamına dayanarak borcun ihmal edilmesiyle hak talep edebileceği durumdur. Bu koşulda borçlu cezai şart sözleşmesini yapmış ise alacaklı herhangi bir zarara uğradığını ispat etmeden tazminat davası açabilmektedir.
Cezai şart önceden belirlenmiş borçlu ile alacaklı arasında yapılan sözleşme türüdür. Bu yüzden alacaklı tazminat hakkına sahiptir. Cezai şart iki temel amaçtan oluşmaktadır. Bunlardan biri borçluyu ödeme yapmaya zorlamak ve ödemeyi garanti altına almaktadır. Diğeri ise borcun ödenmemesi durumunda borçluyu ödemeye zorlamak ve ödemenin gerçekleşmediğinin kesin olarak ispatlanmasını sağlamaktır.
EYT Nedir? EYT Kimleri Kapsar?
İş Hukukunda Cezai Şart
İşçi ve işveren arasında cezai şart uygulaması için düzenlemiş ayrı bir hüküm bulunmamaktadır. Bu durumda işçi ve işveren arasındaki cezai şart yaptırımında esas alınan Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay İçtihatları kapsamında bir yol izlenmektedir. Yargıtay kararları içerisinde cezai şart uygulanması durumunda belirli şartlar yer almaktadır.
Yargıtay kararları doğrultusunda uygulanan cezai şart yaptırımı için borçlunun ve alacaklının karşılıklı olarak sözleşme yapmış olması gereklidir. Sözleşme şartlarında birlikte karar alınması ve miktar oranlarının birbirine yakın olması gerekmektedir. Cezai şartın süresi belirlenmiş ise feshedilme işlemi belirlenen tarihler arasında olmalıdır. Aksi halde belirtilmiş bir süre yoksa da karşılıklı sözleşme koşulu ile iş sözleşmesi olarak sayılmaktadır.
Fazla Çalışma Ücreti Ne Kadar? Geylani Hukuk
Cezai Şartın İndirilmesi
Cezai şart sözleşmelerinin taraflardan birinin istediğine göre değiştirilmesi veya feshedilmesi mümkün değildir. Ancak sözleşmenin yapıldığı tarihte veya ilerleyen süreçte oluşan şartlar nedeni ile sözleşmeye birtakım sınırlamalar getirilebilmektedir. Hâkim bu konuda devreye girmektedir. Hâkimin asıl görevleri arasında yer almasa da istisnai durumlarda sözleşme kararının değiştirilmesini ya da feshini gerçekleştirebilir.
Cezai şart sözleşmesini yapan taraflardan birisi uygunsuz şekilde bu durumdan faydalanabilir. Sözleşme şartlarında artırmaya giderek borçludan daha fazla miktarda ödeme isteyebilir. Böyle bir durumda Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili maddesine göre borçlunun maddi durumu ele alınarak Hâkim tarafından miktar düşürülür. İlgili maddenin fıkrasına göre Hâkim aşırı miktar olarak gördüğü ceza şartlarının indirilmesi konusunda zorunlu tutulmuştur.
Ticaret Hukukunda Cezai Şartın İndirilmesi Koşulları
Cezai şart kapsamında TBK179. Maddesinin birinci fıkrasına göre taraflar sözleşme miktarını belirlemede serbesttirler. TKB üçüncü fıkrasına göre belirlenen miktarın fazla görülmesi veya uygunsuz olması durumunda Hâkim bu sözleşmenin şartlarını değiştirmekle hükümlü tutulmuştur. Bu durumda tespite göre sözleşme feshi veya indirim söz konusu olabilmektedir.
Cezai şart kapsamında ticari sözleşme ve ilişkilerde çıkan olumsuzluklardan dolayı ceza koşulunun iptalini ya da indirimini istemek mümkün olmamaktadır. Ancak ahlaka aykırı bir durum veya özel bir koşul olduğu durumlarda ise TKB 27. maddesinde düzenlemeler mevcuttur. Bu düzenleme kapsamında ahlaka aykırılık tespitinde cezai şart geçersizliğini istemek ya da indirimin sağlanması mümkün olmuştur.
İstanbul Arabuluculuk Avukatı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
İfaya Ekli Cezai Şartın Talep Edilmesi Koşulları
Borçlar Kanunu’na göre 158 ve 161. ‘inci maddesinde cezai şart kavramı yer almaktadır. TBK 179 ve 182.’inci maddelerinde ise ceza koşulu adıyla yer almaktadır. Borçlu cezai şart sözleşmesinde borç ödemesini taahhüt etmişse, alacaklı hiçbir şekilde zarara uğramasa dahi tazminat hakkında bulunabilmektedir.
İfaya ekli cezai şartın talep edilmesi koşulunda sözleşmede bu konuya ilişkin hükmün bulunması gereklidir. Sözleşmede hükme yer verilmemiş olsa da TBK da yer alan 125.’inci maddeye göre gecikme tazminatı talep edilebilmektedir. Ancak cezai şartı koşulunun yerine getirilebilmesi için sözleşmede bununla ilgili hükmün yer alması koşulu aranmaktadır.
Cezai Şart Geçerlilik Şartları
Borçlar Kanununun ’da yer alan belirli maddelerde cezai şart kavramı yer almaktadır. Türk Borçlar Kanunu’nda ise kavram ceza koşulu olarak geçmektedir. Cezai şart kavramı borçlu ve alacaklı şahsın kendi aralarında belirlenmiş olduğu sözleşmeye denilmektedir. Bu kapsamda borçlu ödemeyi geciktirmiş ya da hiç ödeme yapmamış ise alacaklı şahıs kendini ispatlamadan tazminat isteğinde bulunabilmektedir. Ancak tek şart cezai şart durumunda borçlunun taahhüt kapsamında olmasıdır.
Cezai şartın iki adet amacı vardır. Birincisi borçluyu ödemeye zorlamaktır. Diğeri ise borçlunun borcunu ödememesi durumunda ispat gerekmeksizin hak talep edebilmesidir. Cezai şartlarına göre taraflar arasında oluşturulmuş sözleşmede borçlunun kurallara uyarak borcunu yerine getirmekle hükümlü olduğu belirtilmiştir. Alacaklı borcunun ödenmediği durumda borçludan aynı ifayı talep edebilmektedir. Veya ceza koşulunun ödenmesini tercih edebilmektedir.
Geçersiz Sözleşme Cezai Şart
Cezai şart alacaklı ve borçlu olan tarafların karşılıklı olarak kabul ettiği sözleşme biçimidir. Burada borçlu ve alacaklı arasında belirlenen miktar yer almaktadır. Borçlunun taahhüt kurallarına uyarak borcunu zamanında ödemesi mecbur tutulmuştur. Ödemediği takdirde cezai şart yaptırımı uygulanmaktadır.
Geçersiz bir sözleşme yapıldığında cezai şart yaptırımları da geçersiz sayılmaktadır. Burada yer olan bütün hukuki sonuçlar geçersizdir. Cezai şart asıl borca yönelik uygulanan hukuki haktır. Bu sebeple geçersiz sözleşmede yer alan cezai şartlar geçerli sayılmaz. Sözleşme hükmüne dayanarak taraflar birbirlerinden cezai şart isteyemezler.
Cezai şart nasıl belirlenir?
Taraflar arasında yapılan cezai şart sözleşmesi genel olarak belirlenen bir miktar para karşılığında yapılmaktadır. Malvarlığından cezai şart kapsamında yararlanılabilir. Fakat borçluya ait bulunan manevi değerler bu kapsam dışında yer alır.
Cezai şart ne zaman istenmektedir?
Kanunlarda yer alan maddelere göre cezai şart sözleşmesinde borçlunun borcunu geciktirmesi veya hiç ödeme yapmaması durumunda istenilmektedir.
Cezai şart tazminat gibimi alınır?
Tazminat bir zarar karşılığında zarara karşılık alınan belirli miktardaki paradır. Cezai şarttın zarar durumuyla ilgisi bulunmamaktadır. Cezai şart tazminatta olduğu gibi zararla aynı şartları taşımaz.
- Miras Paylaşımı Nedir? Geylani Hukuk Bürosu Aile Hukuku Rehberiniz - Ağustos 14, 2024
- Kardeşler Arası Miras Paylaşımı: Adil Çözümler – Geylani Hukuk Bürosu - Ağustos 5, 2024
- Özel Sektörde Çalışan Engellilerin Hakları 2024 Rehberi: Geylani Hukuk ve Arabuluculuk - Temmuz 21, 2024
2 thoughts on “Cezai Şart Nedir? 2023 Cezai Şart”
Geri bildirim: Hukuki Danışmanlık Ücretleri- Şirketlere Danışmanlık
Merhabalar; Whatsapp üzerinden bize ulaşabilirsiniz.